نقش قیم‌مآبانه‌ی ساواک، با در نظر گرفتنِ سابقه‌ی طولانیِ پلیسی‌گریِ ایرانی، تعجب‌آور نباید باشد بلکه می‌تواند نشان دهد که چطور اِعمال این قدرت اخلاقی به تضمین ثبات در بخش‌های کلیدی اقتصاد ایران خدمت می‌کرد. ساواک حامی مطالبات کارگران بود؛ صرفاً اعتصاب‌ها را سرکوب نمی‌کرد. ساواک مأمورانش را، معمولاً در اتحادیه‌های کارگری سازمان‌یافته توسط دولت، میان کارگران و مالکان قرار می‌داد. این مأموران در اختلافات کارگری میانجیگری می‌کردند و در صورت لزوم، «مشکلاتی برای مدیریت» می‌تراشیدند. بعید نیست اگر برخی از موارد افزایش دستمزد در میانه‌ی دهه‌ی ۱۹۷۰ توسط نمایندگان ساواک در ساختار اتحادیه‌ی کارگری، با آگاهی از نارضایتی در کارگاه‌هایی که در آن مستقر بودند، به کارفرمایان اصرار شده باشد.

 

نمایندگان ساواک همچنین برنامه‌های رفاهی به نفع کارگران را تأمین و اجرا می‌کردند. آنها «کارگران را مشمول شماری از طرح‌های رفاهی مرتبط با بیمه، مسکن، مستمری و مانند اینها قرار می‌دادند». این هم ابزاری بود برای افزایش احساس امنیت کارگران (به ویژه در بازار دشوار مسکن) و هم ابزار تشویق به پس‌انداز کردن. نمایندگان ساواک در این مسئله کاملاً سرسخت و ستیزه‌جو  بودند زیرا تحریک کارگران «در خدمت تغییر موضوع مطالباتِ کارگران از مطالبات دستمزدی به معنای خاص به سمت شکلی از مزایای ایجادشده توسط دولت بود».

 

از نظر ساواک، چنین طرح‌هایی به کارگران سهمی در دولت می‌داد، چیزی که از طریق صِرف افزایش دستمزد به دست نمی‌آمد. طرح‌های رفاهی همچنین «مهارت‌ها و سلامتِ» کارگران را تقویت می‌کرد، «اطلاعاتی درباره‌ی خانواده‌ی کارگران مهیا می‌کرد و آنها را به سازوبرگ دولتی وابسته‌تر می‌کرد. با تقویت این برنامه‌ها، نمایندگان ساواک به کارگران بدهیِ اخلاقیِ آنها به دولت، ایثارهای دولت به نفع آنها و «مسئله‌ی افزایش تولید» را یادآوری می‌کردند. آنها کارگران را برمی‌انگیختند که «جهت بازپرداختِ دِین‌شان به شاهنشاه، سخت‌تر کار کنند، مهارت‌هایشان را بهبود بخشند و بر بهره‌وری بیفزایند».

 

یک مأمور پلیسِ مخفی  را، به طور شگفت‌آور، در قالب یک مددکار اجتماعی می‌یابیم. این مشاهده، گسترشِ «قدرتِ شبانیِ» دولت پیش از انقلاب اسلامی را نشان می‌دهد. پس تعجب‌آور نیست که تلاش برای اصلاح جامعه تحت قیمومتِ اسلامی، چنین پشتوانه‌های حاضر و آماده‌ای در ویرانی‌های رژیم قدیم یافت.